Baraganın Devedikenleri

“Balkan edebiyatının Gorki’si” diye bilinen Panait Istrati’nin sürükleyici romanı Baragan’ın Devedikenleri, gerçek hadiselerden ilham alınarak, bir çocuğun gözünden anlatılan yoksulluğun hikâyesidir. Istrati, bu romanında okuyucuyu Romanya topraklarına götürür, Baragan halkının nasıl bir sefalet içinde yaşadığını gözler önüne serer ve kitabın en tesirli tarafı da şudur ki, o sefalet tablosunu yoksul bir çocuğun gözünden seyrettirir, dilinden dinlettirir. O yoksul çocuğun, babasıyla birlikte balık satmak için yollara düşmesini, uzun ve zorlu bir maceraya girerken babasına ve o topraklara nasıl baktığını okuyucuya en tesirli şekilde anlatır. Harika hikâyelerle dolu bu göz alabildiğine uzanan sonsuzluğu geçerken sık sık, kavalı dışında hiçbir şeyle ilgilenmeyen babam olacak bu adamın nasıl biri olduğunu soruyordum kendime? Anamı bir kez bile öptüğünü görmemiştim; bana gelince, Lateni’ye geldiğimizden beri beni de pek az okşamıştı. Onun hakkında bildiğim şeyler, beygirimiz hakkında bilebildiğim kadardı, hatta belki ondan da daha azdı. Neşeli ve eli tüfekli biri yanımda olsa, kendimde tehlikelere meydan okuyan, yılmak bilmeyen bir haydut yüreği bile keşfedebilirdim. Ama Tanrım! Hayatın yükü altında ezilmiş bir adamın yanında, baştanbaşa yiğitlik ve tehlikelerle dolu bir Baragan’la boy ölçüşmek ne kadar hüzün vericiydi!