Bilinən və bilinməyən tanrı

Batler tarixin müxtəlif mərhələlərindəki, fərqli coğrafi ərazilərdəki subyektiv fikirlərdən daha çox gerçək və unikal Tanrı ideyası konsepsiyası üzərində dayanırdı. O, Babil kosmologiyasından yunan və semit dünyasına, Hind və Uzaq Şərq mifologiyasından Sibir rəvayətlərinə qədər geniş bir sahəni araşdıraraq, tək tanrı ideyası qavrayışına çatmağa çalışırdı. Batler Həyat nədir? sualının ortaya çıxdığı dövrdə yaranan cansız tanrı axtarışı, anlaşılması çətin olan və kainatdan kənar varlıqların izahı olaraq təqdim edilən deistik fikirlərdən tutmuş İbrahimi dinlərin özü özünü yaradan Tanrı ideyasına qədər fərqli ideyaları sintez edirdi. O, qısa və təsirli düşüncələri ilə peşəkarlığını ortaya qoydu. Canlıların dəyişmək qabiliyyətinə malik olmasının kəşfi böyük heyrətlə qarşılandı. Bu kəşfə qarşı edilən kobud, dayaz və absurd ifadələrin maariflənmə ilə əvəzlənməsi isə yüz ildən çox çəkdi. Canlıların dəyişikliyə qarşı çıxan tərəfi dəyişikliyi dəstəkləyən tərəfindən daha üstündür. Sağlam düşüncəni və tolerantlığı öyrənmək üçün də bizə daha bir əsr lazım ola bilər .