Yalquzaq

Kitab, modernizmin insanlara aşıladığı homogenliyi, tək bir həqiqətin varlığını və bütöv digər standartları əlinin tərsi ilə itələyərək, post-modernizmin qapılarını üzümüzə açır. Müəllif, homogenliyin yerinə heterogenliyi, tək bir gerçəklik qarşısında müxtəlif rəyləri, standartlar yerinə olduqca fərqliləşməyi, bütövlük əvəzinə parçalanmağı gözə alaraq oxuyucuya post-modernist bir əsər təqdim etmişdir.

Modern insan, nə də olsa artıq bədbəxt birinsandır və hər yerdə və hər şəkildə ayrı-ayrı zəncirlərə vurulmuşdur. Bəlkə də bəlli dövrlərdə və bəlli ölkələrdə əsərin qadağan olunmasının, ya da ən azından sıxışdırılmasının səbəbi özündə daşıdığı mənadır.

İngilis mütəfəkkir Con Lokun “boş lövhə“ (digər mənası ilə Ağ Kağız) adlandırdığı insan beyninin, doğuşdan boş olduğunu, ancaq daha sonra zamanla və mühitin təsiri ilə bu lövhənin doldurulması iddiasını, başa düşdüyümüz qədər Hesse də öz əsərində oxuculara aşılayır. Kitabla bağlı qəribə olan başqa bir fərqlilik isə, müəllifin, çox yerdə baş qəhrəmanı özünə bənzətməsidir. Bu bənzərliyin də təbii bir nəticəsi olaraq baş obrazın ad və soyadının baş hərfləri, müəllifin ad və soyadının baş hərfləri ilə üst-üstə düşür.

Əsər çap olunduğu dövrdən bu yana hər zaman oxuculara fərqli bir təsir bağışlayaraq, onların yaddaşlarında silinməz və dərin izlər buraxmışdır. Bu təsir və izlərdən yola çıxaraq bildiklərini sorğulamağa başlayan və bəlkə də həqiqi olanla həqiqi olmayanın ayırımını çox gözəl bir şəkildə aparmış oxucular mütləq ki, mövcuddur.

Kütlə və insani davranışlara fərqli bir pəncərə açan Herman Hessenin yaradıcılığının bu zirvəsi mütləq şəkildə oxunması ən vacib əsərlərdən biridir.

 

“Herman Hessenin bu əsərinin, Ceyms Coysun “Ulysses” əsərindən heç də geri qalmadığını deməyimə ehtiyac yoxdur. ”Yalquzaq“ oxumağın nə demək olduğunu uzun bir zamandan sonra ilk dəfə mənə xatırlatdı.” – Thomas Mann