"Molla Nəsrəddin" jurnalı Azərbaycanın milli mətbuatının ən gözəl nümunələrindən biridir.
Bu jurnal ilk dəfə 1906-cı ildə, aprelin 7-də Tiflis şəhərində nəşr edilmişdir. Daha sonra isə, jurnalın fəaliyyət göstərdiyi 1922–1931- ci illər arasında isə, əsasən, Bakıda, nəşr edilmişdir. Jurnalın əsas məqsədi müasir dünyanın siyasi, iqtisadi, mədəni, sosial və dini problemlərinə dair müzakirələr apararaq, oxucularını düşündürmək və inkişafa təşviş etmək idi.
Jurnalın əsasını iki görkəmli şəxsiyyət qoymuşdur - Cəlil Məmmədquluzadə və Ömər Faiq Nemanzadə.
Cəlil Məmmədquluzadə1905-ci ilin aprelində Tiflisdə "Şərqi-Rus" adlı günlük qəzetin nümayəndəsi olarkən, şeyxülislamın siyasi qərarlarına etiraz edən bir məqalə yazaraq, həbs edilir. Məhkəmə qərarı ilə onun həbsi 6 ay təxirə salınıb, o isə bu müddət ərzində bir jurnal yaratmaq fikrindən ilham alır.
Jurnal ilk zamanlarında çox səliqəli deyildi, lakin müəllif və müxbirlərin istedadı sayəsində qısa zamanda jurnalda təkmilləşmə və irəliləyiş baş verir. Jurnalın mövzuları arasında siyasi və sosial məsələlər, insan hüquqları, dindarlıq, mədəniyyət, cins ayrıseçkilik və s. kimi mövzular əsas yer tuturdu.
Ömər Faiq Nemanzadə "Molla Nəsrəddin" jurnalının yaradılmasında və müasir dövr Azərbaycan mizahının inkişafında əhəmiyyətli bir rol oynamış Azərbaycanlı yazıçı, tərcüməçi və mədəniyyət xadimi olmuşdur.
Ömər Faiq Nemanzadə Cəlil Məmmədquluzadə ilə tanış olaraq, "Molla Nəsrəddin" jurnalının müxbiri kimi onunla birgə çalışmağa başlamışdır. Jurnalda yazılar yazaraq, tərcümələr edərək və hətta məqalələrin müəllifi kimi fəaliyyət göstərərək, jurnalın yaradılmasında və inkişafında böyük təsir sahibi olmuşdur.
"Molla Nəsrəddin" jurnalının həm Azərbaycan, həm də bütün Qafqaz ərazisində böyük təsiri olmuşdur. Jurnal Cəlil Məmmədquluzadənin yaradıcılığı və müasir dövrdəki Azərbaycan mizah və satirasının banisi kimi ən qiymətli nümunələrdən biri olaraq qəbul edilir.
“Molla Nəsrəddin” jurnalı haqqında bilməli olduğumuz əsas faktları toplayaraq sizin diqqətinizə çatdırırıq.
Ömər Faiq Nemanzadənin əsərləri jurnalın mizahi tərəfini gücləndirmək üçün istifadə olunmuşdur. O, müxtəlif məqalələr, əsərlər, parodiyalar, tərcümələr və dəstək məktubları yazarak, jurnalın müxbiri və müəllifi Cəlil Məmmədquluzadənin baxış bucağını daha da gücləndirib, jurnalın təsir qabiliyyətini artırıb.
“Molla Nəsrəddin” jurnalının əsas qələbəsi isə, dini mövhumatın, müxtəlif qurumların özbaşına fəaliyyətlərinin, sosial bərabərsizliyin, siyasi və iqtisadi asılılığın qarşısının alınması yolunda zehni oyanışa güclü təkan verməsi idi. Bu jurnalın məqalələri əsl xald qilində yazılırdı. Həm çox sevimli və təbii dil ilə, həm də ironiya, parodiya və mizah vasitəsi ilə yazılırdı.
Bu jurnalın ən böyük məramı insan hüquqlarının qorunması idi. Jurnalda dövrün insan hüquqları məsələləri, din və siyasi bəhanələrlə həyata keçirilən zülm və ədalətsizliklər, sosial bərabərlik məsələsindəki çətinliklər, köklü islahatlar və dəyişikliklər və s. mövzulara işıq tutulurdu.
"Molla Nəsrəddin" jurnalı, dövrün ən aktual problemlərini, milli və sosial problemləri qələmə alması ilə, bəzi məsələləri təbii bir dildə işləməsi ilə dövrün insanlarının sevgi və rəğbətini qazanmışdır. Həm də jurnalın əksər nəşrləri vaxtilə dünya mətbuatında da nəşr edilmişdir.
"Molla Nəsrəddin" jurnalı Azərbaycanın milli mətbuatının ən gözəl nümunələrindən biri olduğu üçün bütün dünyada da tanınan çox qiymətli bir inci kimi qəbul edilir. Jurnalın karikaturaları onun fikri gücünü daha da artırırdı.
