EN
Kəlağayının tarixi
Kəlağayı Azərbaycanda ənənəvi bir baş örtüyüdür və qədim zamanlardan bəri istifadə olunur. Bu, həm də Azərbaycanın zəngin mədəniyyətinin bir parçasıdır. İpəkdən hazırlanan kəlağayı müxtəlif rənglərdə və naxışlarda olur.
Adətən, yaşlı qadınlar tünd, geniş ölçülü, gənc qadınlar isə ağ və əlvan rəngli kiçik ölçülü kəlağayılar örtürlər. Kəlağayını Azərbaycanda vaxtilə yeni qurulan ailənin təməli hesab edirdilər. Belə ki, kəlağayını oğlana bağışlayan qız eşqinə ömürlük sadiq qalacağına and içərmiş. Yaxud da elçilik mərasimində oğlan tərəfdən olan qadınlardan biri qırmızı kəlağayıya bürünmüş nişan üzüyünü qız evinə təqdim edərdi. O, həmçinin toya qonaq gələn qadınların da xonçasında ən dəyərli hədiyyə hesab olunardı.
İpək yolları və qədim istehsal
Kəlağayı ipək ticarətinin və istehsalının mərkəzi olan bölgələrdə meydana gəlmişdir. Orta Asiyanın və Qafqazın tarixi ipək yolları bu bölgələrin mədəni və iqtisadi inkişafında əhəmiyyətli rol oynamışdır. İpək Yolu Asiya ilə Avropa arasında malların mübadiləsi üçün əsas bir keçid yolu idi. Bu ticarət yolu vasitəsilə ipək, qiymətli daşlar, ədviyyatlar və digər əşyalar mübadilə edilirdi. Kəlağayı bu mübadilələrin bir hissəsi olaraq ipək istehsalının və ticarətinin nəticəsi kimi ortaya çıxmışdır.
İslam dövründə kəlağayı
İslam dövründə kəlağayı müxtəlif dəyişikliklərə uğradı. İslamın təsiri altında kəlağayının dizaynı və naxışlarında dəyişikliklər meydana gəldi. Ənənəvi naxışlara yeni elementlər əlavə olundu və kəlağayı dini və mədəni tədbirlərdə daha geniş şəkildə istifadə edilməyə başlandı.
Sovet dövründə kəlağayı
Sovet dövründə Azərbaycanın milli mədəniyyətinə olan maraq müəyyən dərəcədə məhdudlaşdırıldı. Sovet hakimiyyəti altında kəlağayının istehsalı və ticarəti müəyyən qədər azaldı. Bununla yanaşı, kəlağayı ənənəvi sənətkarlıq nümunəsi olaraq qorundu və bu dövrdə də kəlağayının mədəni əhəmiyyəti saxlanıldı.
Hazırlanması
Kəlağayı ipəkdən hazırlanır. İstehsal prosesi çox zəhmətlidir. İlk olaraq ipək iplikləri hazırlanır. Sonra bu ipliklər rəngləndirilir və naxışlar yaratmaq üçün müxtəlif texnikalardan istifadə olunur. Kəlağayının üzərindəki naxışlar, adətən, xalqın mədəniyyətini və ətraf mühitini əks etdirir. İncə işçilik tələb edən bu proses çox vaxt əl ilə edilir. Bu səbəbdəndir ki, hər bir kəlağayı unikaldır.
Kəlağayının üzərində olan naxışlar, adətən, xalça və digər ənənəvi sənət nümunələrindən ilham alır. Həmçinin müxtəlif bölgələrdə fərqli dizaynlar və rəng sxemləri mövcuddur. Naxışlar simvolik mənalar daşıyır; məsələn, bəzi naxışlar uğur, bərəkət və ya qoruma kimi pozitiv enerjiləri təmsil edir.
Mədəni irsin qorunması
Kəlağayı müxtəlif mədəni tədbirlərdə, sərgilərdə və bayramlarda istifadə olunur. Kəlağayının tanıdılması və təbliği məqsədilə keçirilən tədbirlər onun mədəni irs kimi dəyərini vurğulayır. Eyni zamanda, kəlağayı istehsalçıları və sənətkarları müasir dövrdə kəlağayının ənənəvi istehsal texnikalarını qoruyaraq yeni dizaynlar təqdim edirlər.
Kəlağayı Azərbaycanın tarixinin və mədəniyyətinin bir parçasıdır. O, ipək yolunun keçdiyi bölgələrdə, o cümlədən Azərbaycanda mədəni mübadilənin və ticarətin bir hissəsi olaraq ortaya çıxmışdır.
Onun tarixi ipək istehsalının və ticarətinin inkişafı ilə sıx bağlıdır və müasir dövrdə də Azərbaycanın mədəni irsinin mühüm bir elementi kimi qorunur.
“Əli və Nino” tarixdən keçib gələn bu dəyərə önəm verərək 100% xalis Şəki ipəyindən hazırlanan özəl kəlağayıları öz alıcılarına təqdim edir.
