EN
Ədəbiyyat insanın özünü və dünyanı anlamaq üçün yaratdığı ən qədim körpüdür. Zaman dəyişsə də, bu körpüdən keçən hekayələr hələ də eyni gücdədir – düşündürür, dəyişdirir, birləşdirir.
BBC tərəfindən keçirilən bu maraqlı sorğuda 35 fərqli ölkədən 108 intellektual – yazıçılar, alimlər, jurnalistlər, tənqidçilər və tərcüməçilər – insan düşüncəsinə ən çox təsir etmiş 29 kitabı seçiblər.
Bu siyahı, bir növ, bəşəriyyətin kollektiv yaddaşıdır. Burada eyni anda həm antik Yunanın qəhrəmanlıq səlnamələri, həm də müasir dünyanın sosial, fəlsəfi, psixoloji dilemmləri birləşir.
Siyahımızdakı 29 əsər və onların ruhu:
1. Homer – Odisseya
Qəhrəman Odisseyin evə dönüş səyahəti — insanın özünə, yaddaşına və mənasına doğru sonsuz yolçuluğun simvoludur.
2. Homer – İliada
Troya müharibəsinin hekayəsi, eyni zamanda şərəf, qürur və insanın taleyə qarşı mübarizəsinin dastanıdır.
3. Bilqamıs dastanı (Hər şeyi bilən adamın dastanı)
Dünyanın ən qədim ədəbiyyat nümunələrindən biri; ölümsüzlüyü axtaran Bilqamısın hekayəsi insanlığın mənəvi başlanğıcını göstərir.
4. Daniel Defo – Robinzon Kruzo
Tək ada, tək insan — sivilizasiyanın mənası, əmək, azadlıq və möhkəmlik haqqında unudulmaz bir simvol.
5. Migel de Servantes – Don Kixot
Reallıq və xəyalların sərhədində döyüşən adam: idealizmin heç vaxt ölmədiyini sübut edən universal hekayə.
İnsan ağlının yaratdığı canavar, vicdan və məsuliyyətin sərhədləri – elmin və mənəviyyatın toqquşması.
Totalitar sistemin insan ruhunu necə nəzarət altına aldığını göstərən distopiya – azadlıq anlayışına ədəbiyyatın ən güclü cavabı.
8. Corc Oruell – Heyvan ferması
Sadə bir heyvan nağılı arxasında gizlənən böyük bir siyasi satira – gücün necə korrupsiyaya çevrildiyini göstərir.
9. Qabriel Qarsia Markes – Yüz ilin tənhalığı
Sehrli realizmin şah əsəri; Buendia ailəsinin hekayəsində Latın Amerikası tarixinin, insan yaddaşının və taleyin izləri.
Keçmişin zəncirlərindən qurtulmağa çalışan bir qadının ağrılı hekayəsi – azadlığın və analığın poetik izahı.
11. Uilyam Şekspir – Romeo və Cülyetta
Sevgini ölümsüz edən faciə – iki gəncin saf hissləri cəmiyyətin nifrətinə qarşı dayanır.
12. C.K. Roulinq – Harry Potter
Uşaqlıqdan yetkinliyə gedən yolda sehr, dostluq və seçimlərin gücü haqqında müasir bir mif.
13. Şarlotta Bronte – Ceyn Eyr
Gözəllikdən çox iradənin dəyərini göstərən roman – bir qadının azadlıq və məhəbbət uğrunda mübarizəsi.
14. Emili Bronte – Tufanlı yoxuşlar (Uğultulu Təpələr)
Qasırğa kimi bir sevgi hekayəsi – ehtiras, qisas və insan ruhunun qaranlıq dərinlikləri.
15. Ceyn Ostin – Qürur və qərəz
Sosial təbəqələr, qürur və yanlış təsəvvürlər içində cücərən ağıllı bir sevgi hekayəsi – incə satira və romantika.
16. Lev Tolstoy – Hərb və sülh
Təkcə roman deyil, bir dövrün güzgüsü – müharibə, sevgi və insan ruhunun dərinliklərinə eniş.
17. Fyodor Dostoyevski – Cinayət və cəza
Vicdanla günahın, ağıl ilə duyğunun mübarizəsi – insanın öz içindəki ədaləti axtarması.
18. Harper Lee – Bülbülü öldürmək
Uşağın gözü ilə ədalətsizliyə baxış – cəmiyyətin vicdanına yönəlmiş güclü bir çağırış.
19. Qustav Flober – Madam Bovari
Realizmin şah əsəri – xəyal və reallıq arasında sıxılan bir qadının faciəsi.
20. Volter – Kandid, yaxud optimizm
İroniyanın gücü ilə yazılmış fəlsəfi səyahət – insanın saf inancları ilə dünyanın sərt reallığı toqquşur.
21. İohann Volfqanq Höte – Gənc Verterin iztirabları
Romantik duyğuların simvolu – sevginin və kədərin insan ruhunu necə dəyişdirdiyini göstərir.
22. Frans Kafka – Məhkəmə
Absurdun dünyası – insanın səbəbsiz günahlandırıldığı, ədalətin itdiyi bir bürokratik kabus.
23. Marcel Proust – Svann yolunda (İtirilmiş zamanın sorağında)
Zaman və yaddaşın poetik təhlili – bir qoxu və ya dad vasitəsilə keçmişin dirçəlişi.
24. Salman Rüşdi – Gecəyarısı uşaqları
Hindistanın müstəqillik dövrünü simvolik hekayələrlə əks etdirən sehrli realizm şah əsəri.
25. Antuan de Sent Ekzüperi – Balaca şahzadə
Sadə sözlərlə yazılmış dərin fəlsəfə – böyüklər dünyasına uşaq təmizliyi ilə baxış.
26. Brem Stoker – Drakula
Qorxu ədəbiyyatının klassikası – insanın içindəki qaranlıq istəklərin simvolu.
27. Luiza Mey Olkott – Balaca qadınlar
Ailə, bacılıq və qadın azadlığı haqqında zərif və ümidverici bir hekayə.
28. Virciniya Vulf – Orlando
Zamanı və cinsiyyəti aşan poetik roman – kimliyə və yaradıcılığa dair unikal bir təcrübə.
29. “Min bir gecə”
Hekayələrin hekayəsi – Şəhrizadın söz gücü ilə ölümü belə təxirə saldığı sehrli dünyalar toplusu.
Bu əsərlərin hər biri sadəcə ədəbiyyat deyil – o, insan təfəkkürünün inkişaf mərhələləridir.
