AZ
Farsdilli ölkələrdə, o cümlədən Tacikistanda Sergey Yesenin yaradıcılığına xüsusi maraq göstərilir. Məsələn, onun “Fars Motivləri” dövrünə aid şeirləri rus poeziyası həvəskarları arasında məşhurdur. Bu şeirlər şairin Şərqin müqəddəs torpağına, onun insanlarına və adətlərinə olan sevgisini ifadə edir.
Yesenini böyük şairlər Xəyyam, Sədi, Həfiz, Firdovsi və başqalarının zəngin irsi ilhamlandırır. O, onların yaradıcılığını sədaqətlə öyrənir.
Keçən əsrin 80-ci illərində Tacikistanın Xalq şairi Loik Şərali bu dövrü tacik dilinə tərcümə etdikdə gənclər onu böyük maraqla oxuyurdular. Bu şeirlərdə sevgi motivi ən incə çalarlarla doludur. Bu tərcümələr Tacikistanda rus poeziyasının populyarlaşdırılmasında böyük rol oynadı və gənclərin rus poeziyası, xüsusilə Sergey Yeseninin yaradıcılığı ilə daha yaxından tanış olmasına imkan verdi.
Sergey Yeseninə olan maraq yalnız farsdilli Tacikistanda deyil, həm də Orta Asiyanın digər ölkələrində, o cümlədən Özbəkistanda da böyükdür. Özbək oxucusunun marağını artıran amillərdən biri 2022-ci ildə S. Yeseninin “Fars Motivləri” şeirlər toplusunun özbək dilinə tərcümə olunması oldu. Dövr Özbəkistanın Xalq şairi Erkın Vahidov tərəfindən tərcümə edilmişdir.
Yesenin Şərqin poeziya irsinə dəfələrlə dərin diqqət göstərmişdir. Şair İrana səfər etməyi arzulayırdı; bu ölkə böyük şairlərin vətəni olub, onların əsərləri Rusiyada geniş tərcümə edilmiş və tanınmışdı. Şərq motivlərini o, Türküstanda (indiki Özbəkistan) və Qafqazda da tapırdı. 1921-ci ildə Yesenin Daşkənd və Səmərqəndə, 1924-25-ci illərdə isə Bakı və Tbilisiyə səfər etdi. Daşkənddə Yesenin ilk dəfə onu bu qədər cəlb edən Şərqin əsl atmosferini yaşadı ki, bu da sonradan ona “Fars Motivləri”ni yaratmağa imkan verdi. Səmərqənd isə möhtəşəm memarlıq abidələri ilə rus şairi üzərində unudulmaz təəssürat yaratdı.
Dövrün ilk şeiri “Keçmiş yarağım yatdı…” – sevgidən bəhs edir və burada deyilir ki, Şərqdə qadınlarla münasibət qurmaq Rusiyadakından daha çətindir:
Biz Rusiyada yaz qızlarını
Zəncirə bağlamırıq it kimi,
Öpüşləri öyrənirik pulsuz,
Hiylə və dava olmadan.
Şeiri “Şaganə, sən mənim Şaganəm!” şərq qadınına yazılmış sevgi məktubudur:
Şaganə, sən mənim Şaganəm!
Bəlkə də şimaldanam,
Sənə sahəni danışmağa hazıram,
Ay işığında dalğalı arpanı.
Şaganə, sən mənim Şaganəm.
Şaganə kimdir? Bu, uydurma bir obraz deyil, Batumidə tanış olduğu və şərq gözəlliyi ilə heyran olduğu müəllim Şaganə Talyandır. Şairlə onun arasında səmimi dost münasibətləri vardı. Bu şeir beşmisralıq strofada ilk və son sətirlərin təkrarlanması ilə fars poeziya əsərlərini xatırladır:
Bəlkə də şimaldanam,
Orada ay yüz dəfə böyükdür,
Şiraz nə qədər gözəl olsa da,
O, Ryazan çöllərindən yaxşı deyil,
Bəlkə də şimaldanam?
Şiraz İranda ən gözəl və nağılvari şəhərlərdən biridir. Sədi və Hafiz kimi bir çox şairin vətəni olmuşdur. Şair şərqi tərifləyərkən eyni zamanda uzaq və əziz evinə həsrət hiss edir. Daha sonra o, rus ruhunun geniş və sonsuz olduğunu etiraf edir və şimalda Şaganəyə bənzəyən bir qızın da ola biləcəyini, o anda onu düşünə biləcəyini bildirir:
Şaganə, sən mənim Şaganəm!
Orada, şimalda, qız da
Bəlkə mənim haqqımda düşünür…
Şaganə, sən mənim Şaganəm!
Bu dövrün digər şeirlərində (“Sən dedin ki, Sadi yalnız sinəyə öpüşürdü…”, “Bu gün menalıya soruşdum…”, “Mən heç vaxt Boğazda olmamışam…”, “Ay niyə belə zəif işıq saçır, / Xorosanın bağlarına və divarlarına…”) rus şairi Sergey Yesenin farsın romantik, bir qədər nağılvari və eyni zamanda real dünyasını yaratmışdır. Buna görə də onun yaradıcılığı şərq oxucusu üçün rus şairləri qədər dəyərlidir.
