Imparatorluktan Cumhuriyete Ali Fuat Pasa

Ali Fuat Pasa, hasta yataginda Ataturk'u son kez ziyaret ettiginde kendisine "Fuat Pasa, beni cok zaman aramadiniz. Ege gemisinde boyle mi kararlastirmistik?" diye sitem eder. Ali Fuat Pasa da "Her gun saraya kadar gelerek sihhatinizle ilgilenmistim. Sayet yaniniza kadar gelememis isem, sizi rahatsiz etmemek icindi. Mademki sik sik yaniniza gelmemi istiyorsunuz, bundan sonra kapiniza kadar gelir, istirahat etmediginizi gorursem odaniza girerim." diyerek cevap verir. Ali Fuat Pasa'nin bu sozlerinden, kendisini ziyaret etmek istemesine ragmen karsi cikildigi anlamini cikartan Ataturk, nobetci yaverini cagirarak ona, Ali Fuat Pasa'nin ne zaman saraya gelirse, derhal yanina kadar getirilmesi emrini verir. Hastaligi hakkindaki konusmalar biter bitemez Ataturk, elleriyle bati yonunu gostererek, oralarda cok onemli olaylarin olacagini ve buyuyerek yurdumuzun sinirlarina kadar gelecegini, bu sirada istedigi gibi ulke sorunlarina mudahale edemeyeceginden endise ettigini Ali Fuat Pasa'ya soyler. Ataturk, biraz dinlenir ve daha sonra sozlerine devam eder: "Fuat Pasa, cok yakinda dunya duzeni mutareke senelerinden daha cok ciddi olacak ve karisacaktir. Ikinci buyuk bir savas karsisinda kalacagiz. Dunyaya hakim olan milletleri idare edenlerin arasinda ne yazik ki birinci derece devlet adami cikmiyor. (Hitler ve Mussolini'yi kastederek) Avrupa'da birkac maceraci, Almanya ve Italya'nin basinda zorla duruyor. Karsi karsiya geldikleri zayif devlet adamlarinin beceriksizliginden cesaret aliyorlar. Bunlar bugun dunyayi kana boyamaktan cekinmeyeceklerdir. Eski dostumuz Rus Sovyet Hukumeti, beceriksizlerle maceracilarin yanlis hareketlerinden istifade etmesini bilecektir. Bunun neticesinde dunyanin durumu ve dengesi tamamen degisecektir. Iste bu devre esnasinda dogru hareket etmesini bilmeyip en kucuk bir hata yapmamiz halinde basimiza mutareke senelerinden daha cok felaketler gelmesi mumkundur.