AZ
Britaniyalı yazıçı Samanta Harvey “Orbital” adlı romanı ilə Buker Mükafatını qazandı. Beynəlxalq Kosmik Stansiyada baş verən bu qısa, möcüzə dolu roman Yer kürəsinin gözəlliyini və həssaslığını düşünməyə vadar edir.
Harvey Covid-19 pandemiyası zamanı yazmağa başladığı və “Orbital” adlandırdığı bu əsərə görə 64.000 dollar mükafat aldı. Roman, bir gün ərzində 16 günəş doğumu və 16 günəş batımını izləyən altı astronavtın məhdud bir məkanda bir-biriləri ilə sıx əlaqədə olmasını və daim dəyişən Yer mənzərələrinə valeh olmasını təsvir edir.
“Yer kürəsini kosmosdan izləmək, bir uşağın aynaya baxıb ilk dəfə oradakı insanın özü olduğunu anlamasına bənzəyir,” – deyə Harvey bildirib. O, roman üzərində araşdırma aparmaq üçün astronavtların kitablarını oxuyub və kosmik stansiyanın canlı görüntülərini izləyib. “Biz Yerə nə edirik, əslində özümüzə edirik.”
O, romanın tam olaraq iqlim dəyişikliyi haqqında olmadığını, lakin Yer kürəsinə baxış bucağının insan fəaliyyəti nəticəsində baş verən iqlim dəyişikliyini açıq şəkildə göstərdiyini vurğulayıb.
Mükafatını Yer kürəsinin və insanlığın ləyaqətinin tərəfdarı olan hər kəsə həsr edərək, “Sülh üçün danışan, çalışan və səy göstərən hər kəs üçün – bu sizin üçündür,” – deyə bildirib.
Beş nəfərlik münsiflər heyətinin sədri olan yazıçı və rəssam Edmund de Waal “Orbital”ı “möcüzəvi roman” adlandırıb və onun “dünyamızı bizim üçün həm qəribə, həm də yeni etdiyini” söyləyib.
Buker Mükafatı Fondunun baş icraçı direktoru Gabi Vud isə bildirib ki, “geosiyasi böhran və iqlim rekordlarının qırıldığı bu ildə” qalib kitab “ümidverici, aktual və əbədi dəyərə malikdir.”
Harvey dörd roman və yuxusuzluq haqqında bir memuar yazıb və 2020-ci ildən sonra Buker qazanan ilk britaniyalı yazıçıdır. Mükafat ingilis dilində yazan bütün millətlərdən olan yazıçılar üçün açıqdır və qaliblərin karyeralarında dönüş nöqtəsi yaradır. Əvvəlki qaliblər arasında İan Maküen, Marqaret Etvud, Salman Rüşdi və Hilari Mantel kimi tanınmış adlar var.
De Waal, 136 səhifəlik bu romanın “çox incə işlənmiş” və “dərin mənalı” olduğunu vurğulayıb. O, kitabın yavaş oxunmasının daha çox fayda verəcəyini bildirib.
Harvey finalda Kanada, ABŞ, Avstraliya və Niderlanddan olan beş digər yazıçını məğlub edib. Əsas favoritlər arasında Mark Tvenin “Heklberri Finn” romanının əsas afroamerikalı personajı Cim baxış bucağından yazılan Amerikalı Persival Everettin “James” romanı da var idi. Digər finalistlər isə Reyçel Kuşnerin “Creation Lake” adlı casus hekayəsi, Ann Mayklzın poetik romanı “Held”, Şarlotta Vudun Avstraliya eposu “Stone Yard Devotional” və Yael van der Voudenin “The Safekeep” romanı idi.
Harvey 2019-cu ildən sonra Buker qazanan ilk qadın yazıçıdır və bu il final siyahısında beş qadının yer alması mükafatın 55 illik tarixində rekord olub. De Waal münsiflər heyətinin yazıçıların cinsi və ya milliyyətini nəzərə almadığını, yalnız romanın keyfiyyətinə fokuslandığını bildirib.
Buker Mükafatı 1969-cu ildə təsis edilib və Böyük Britaniya və ya İrlandiyada nəşr olunmuş ingilisdilli romanlara verilir. Ötən il mükafatı irlandiyalı yazıçı Pol Linç “Prophet Song” adlı distopik romanı ilə qazanmışdı.
Linç mükafatını Harveyə təqdim edərkən, Buker mükafatının onun həyatını tamamilə dəyişdirəcəyini deyib.
Harvey qalibiyyətinin onu “həyəcanlandırdığını” etiraf etsə də, mükafat pullarını ağılla xərcləmək niyyətində olduğunu deyib: “Bir qismini vergi üçün ayıracağam, yeni bir velosiped alacağam və sonra Yaponiyaya səfər edəcəyəm.”
