Dumanlı Təbriz

M.S.Ordubadi “Dumanlı Təbriz” əsəri ilə Azərbaycanda tarixi rоman janrının ilk gözəl
nümunəsini yaratmışdır. XX əsrin ilk inqilablar dövrünün mənzərəsini müəllif məhz bu
əsərində canlandırmışdır. Ümumiyyətlə, Şərq həyatı haqqında ilk həqiqi və dоlğun
təəssürat, bədii, əfsanəvi dоna bürünmüş zəngin, hərtərəfli məlumat bu əsərdə
vеrilmişdir.
M.S.Ordubadinin Cənubi Azərbaycandakı inqilabı təsvir edən “Dumanlı Təbriz”
romanı Səttar xan və Bağır xanın qəhrəmanlığından, eyni zamanda Cənubi
Azərbaycan inqilabçılarının öz ölkələrini İran mürtəceləri və xarici imperialistlərinin
zülmündən qurtarmaq üçün apardıqları mübarizədən bəhs edir.
Əsərin əsas mövzusu Məşrutə hərəkatıdır. Məşrutə hərəkatı XX əsrdə baş vermiş
azadlıq və demokratik inqilablar üçün ilk cığır açmışdı. Bu mənada Məşrutə
hərəkatını Yaxın və Orta Şərq ölkələrində keçən yüzillikdəki milli azadlıq və
demokratik hərəkatların “pioneri” adlandırmaq olar. 1905-1911-ci illərdə baş vermiş
Məşrutə hərəkatının məqsəd və məramı yolunda canlarını qurban verənlərin sayı
çoxdur. Əslində bu hərəkata pak vicdanla qoşulanlar, onu uğurlu qələbəyə çatdırmaq
istəyənlərin hamısı qəhrəmandır, tariximizdə və yaddaşımızda həmişəyaşar
insanlardır.